Εξοδος από το ευρώ; Λιτότητα δίχως τέλος

«Οι αποτιμήσεις κάθε είδους αξιών και περιουσιακών στοιχείων θα κατέρρεαν την ώρα που ο πληθωρισμός θα κάλπαζε συντρίβοντας την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων, ενώ οι καταθέσεις θα "δραπέτευαν" μαζικά στο εξωτερικό "στεγνώνοντας" την ελληνική αγορά από ρευστότητα»

«Η Ελλάδα μπορεί να βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού, όμως, η πτώση της δεν είναι αναπόφευκτη. Αρκεί να συνειδητοποιήσει ότι κι η σωτηρία της περνά μέσα από το ευρώ και παραμένοντας εκεί να δώσει τη μάχη για να ανατρέψει τις καταστροφικές πολιτικές που την οδήγησαν στο σημερινό της αδιέξοδο». Για τον Τζέιμς Γκαλμπρέιθ τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: όσο ανοησία είναι η επιμονή στη λιτότητα άλλο τόσο είναι και η αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ. Μιλώντας αποκλειστικά στην «ΗτΣ» ο διάσημος Αμερικανός οικονομολόγος εκφράζει τον αποτροπιασμό του για τη στάση της Γερμανίας: «Είναι απίστευτο που στην Ευρώπη κυριαρχεί η πρωτόγονη ιδέα, ότι η σκληρή δημοσιονομική πειθαρχία και λιτότητα θα οδηγήσουν την Ελλάδα στην ανάπτυξη και θα αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη των αγορών στη χώρα και το ευρώ». Όλο αυτό, σύμφωνα με τον κ. Γκαλμπρέιθ, συγκαλύπτει την πραγματική εξήγηση της συμπεριφοράς της Γερμανίας: τη διάθεση της να τιμωρήσει την Ελλάδα και να την οδηγήσει έξω από την Ευρωζώνη.

Λιτότητα

ο τρελό, λέει, είναι ότι η προοπτική αυτή δείχνει να έχει οπαδούς και στην Αθήνα! Για την Ελλάδα, εξηγεί, η έξοδος από το ευρώ δεν αποτελεί επιλογή με την έννοια ότι αν το πρόβλημά της είναι η καταστροφή και η ύφεση που έχουν προκαλέσει υπερβολική λιτότητα, η επιστροφή στη δραχμή ή σε κάποιο αντίστοιχο νέο νόμισμα, θα οδηγούσε στην ίδια ακριβώς κατάσταση: σε μια λιτότητα δίχως τέλος. Η οποία, προσθέτει, ο κ. Γκαλμπρέιθ, θα συνοδευόταν από σοβαρή αποσταθεροποίηση της οικονομίας και της κοινωνίας: «Οι αποτιμήσεις κάθε είδους αξιών και περιουσιακών στοιχείων θα κατέρρεαν την ώρα που ο πληθωρισμός θα κάλπαζε συντρίβοντας την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων, ενώ οι καταθέσεις θα «δραπέτευαν» μαζικά στο εξωτερικό στεγνώνοντας την ελληνική αγορά από ρευστότητα». Ακόμα και το υποτιθέμενο πλεονέκτημα που θα είχε για την Ελλάδα η έξοδός της από το ευρώ, δηλαδή η δυνατότητά της να υποτιμήσει το νόμισμά της για να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της, ακυρώνεται, λέει ο κ. Γκαλμπρέιθ, από το γεγονός ότι οι εξαγωγές της είναι περιορισμένες και η παραγωγική της βάση πολύ μικρή για να αποτελέσει το όχημα που θα σύρει τη χώρα στην ανάπτυξη.

Από την άλλη, με δεδομένο ότι το κόστος της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ είναι συγκριτικά το μικρότερο από κάθε άλλη χώρα της Ευρωζώνης, οι Ευρωπαίοι δεν φαίνεται να ανησυχούν ιδιαιτέρως για τις επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης. Άλλωστε, τα τελευταία δυο χρόνια, λέει ο κ. Γκαλμπρέιθ ακολούθησαν μια συγκεκριμένη στρατηγική ώστε όταν θα ερχόταν η ώρα του διά ταύτα, δηλαδή μιας πιθανής αποχώρησης από το ευρώ, οι τράπεζές τους να ήταν καλυμμένες. «Εξαρχής ο στόχος τους ήταν η προστασία του τραπεζικού τους συστήματος και να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο γι' αυτές. Εν πολλοίς, το κατόρθωσαν», τονίζει ο Αμερικανός οικονομολόγος και συμπληρώνει: «Αυτό στο οποίο, όμως, δεν έχουν απάντηση ούτε εκείνοι ούτε κανείς άλλος είναι το αν η έξοδος της Ελλάδας πυροδοτήσει ένα ντόμινο καταρρεύσεων στην Ευρωζώνη. Το ευρώ δεν μπορεί να αντέξει π.χ. μια έξοδο της Ισπανίας». Επομένως, εξηγεί, το αληθινό ερώτημα δεν είναι αν θα σωθεί η Ελλάδα αλλά αν μπορεί να επιβιώσει το ευρώ.

Η απάντηση που δίνει ο ίδιος είναι «ΝΑΙ». Αρκεί να σταματήσει να πέφτει όλο το βάρος της προσαρμογής τιμωρητικά στους ώμους της πιο αδύναμης πλευράς: των χωρών της περιφέρειας. Σύμφωνα με τον κ. Γκαλμπρέιθ, η καλύτερη πρόταση που έχει ακούσει για τη σωτηρία της Ελλάδας και του ευρώ ήρθε από τα χείλη ενός Έλληνα καθηγητή:

• Το εθνικό χρέος των χωρών - μελών της Ευρωζώνης να μετατραπεί σε ευρωπαϊκό, το οποίο θα αποπληρώνουν τα κράτη-μέλη με επιτόκια που θα εξασφαλίσει γι' αυτά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
• Οι τράπεζες να περάσουν σε ευρωπαϊκό έλεγχο (δηλαδή να τις αναλάβει ως προς την επανακεφαλαιοποίηση, έλεγχο και διοίκηση το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας - EFSF).
• Να αξιοποιηθεί η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων στο πλαίσιο εκπόνησης ενός μεγαλόπνοου αναπτυξιακού σχεδίου για την Ευρώπη που θα έχει ως βασικούς άξονες τις επενδύσεις σε υποδομές και την εξισορρόπηση της ενδοε-ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.

Στα παραπάνω σημεία, τα οποία τον βρίσκουν απόλυτα σύμφωνο, ο κ. Γκαλμπρέιθ έρχεται να προσθέσει ένα ακόμα:

• Τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού ασφαλιστικού συστήματος, το οποίο εκτιμά ότι θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό από τα επιμέρους εθνικά συστήματα ασφάλισης και θα είχε καταλυτικά ενοποιητική επίδραση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως είχε συμβεί με την «παναμερικανοποίηση» του ασφαλιστικού συστήματος στις ΗΠΑ τη δεκαετία του '30.

Προτάσεις υπάρχουν, τονίζει ο Αμερικανός οικονομολόγος. Αυτό που λείπει για την ώρα, λέει, είναι η πολιτική βούληση κυρίως από την πλευρά της Γερμανίας, η κυβέρνηση της οποίας μοιάζει να έχει «ως μοναδική προτεραιότητά της την εξυπηρέτηση των πιστωτών». Οι δε διακηρύξεις του Βερολίνου για περαιτέρω ευρωπαϊκή ενοποίηση, προσθέτει, είναι άστοχες. Εστιάζουν σε μακροπρόθεσμες προοπτικές, όπως δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού υπουργείου Οικονομικών, ενιαίας δημοσιονομικής πολιτικής ακόμα και ευρωπαϊκής κυβέρνησης. Στο μεταξύ, όμως, και «μέχρι να πραγματοποιηθούν όλα αυτά, το ευρώ θα έχει διαλυθεί...»

Who is Who

Ο Τζέιμς Κένεθ Γκαλμπρέιθ αντιπροσωπεύει μια από τις σπάνιες εκείνες φορές που ο υιός δεν χάνεται στη σκιά του πατέρα. Υιός ενός «θρύλου» της οικονομικής επιστήμης, του Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ, ακολούθησε τον ίδιο δρόμο με τον πατέρα του και από την έδρα του στο πανεπιστήμιο του Τέξας διαπρέπει ως ένας από τους πλέον επιφανείς οικονομολόγους των ΗΠΑ και κορυφαίος εκπρόσωπος της «αριστερής» σκέψης στην οικονομική επιστήμη. Θεωρείται παγκόσμια αυθεντία σε θέματα ανισοτήτων και είναι μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της Παγκόσμιας Ένωσης Οικονομικών που ιδρύθηκε το 2011. Το τελευταίο του βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα με τίτλο «Ιnequality and Instability: A Study of the World Economy Just Before the Great Crisis (στμ. Ανισότητα και Αστάθεια: Μια Μελέτη της Παγκόσμιας Οικονομίας Λίγο Πριν τη Μεγάλη Κρίση») από τις εκδόσεις Oxford University Press.

Tου Γιώργου Ι. Μαύρου