Τι είδους αριστερός ήταν ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης;

Σαν σήμερα πριν τρία χρόνια έφυγε από τη ζωή το ιστορικό στέλεχος της ανανεωτικής αριστεράς,Μιχάλης Παπαγιαννάκης. Ως το 1963 ήταν μέλος της ΕΔΑ. Κατά τη στρατιωτική χούντα (1967-1973) εντάχθηκε στη Δημοκρατική 'Aμυνα. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΕΑΡ και μέλος της

Κεντρικής Επιτροπής και της Εθνικής Γραμματείας της.

Όταν το κόμμα του εντάχθηκε στο Συνασπισμό, ο Παπαγιαννάκης έγινε μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής και εν συνεχεία της Πολιτικής Γραμματείας του, υπεύθυνος του Τμήματος Οικολογία και Ποιότητα της Ζωής. Το 1993 ήταν υποψήφιος για την προεδρία του κόμματος, όμως ηττήθηκε στην πρώτη ψηφοφορία και στήριξε το Νίκο Κωνσταντόπουλο που τελικά εξελέγη.

Ο Παπαγιαννάκης είχε εκλεγεί ευρωβουλευτής με το ΣΥΝ στις ευρωεκλογές του 1989, του 1994 και του 1999. Το 2004 δεν είχε διεκδικήσει επανεκλογή στο ευρωκοινοβούλιο, επιθυμώντας να δραστηριοποιηθεί στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό. Στο 4ο Συνέδριο του Συνασπισμού (Δεκέμβριος 2004) ήταν ξανά υποψήφιος πρόεδρος του κόμματος, αλλά ηττήθηκε από τον Αλέκο Αλαβάνο. Στις εθνικές εκλογές του 2007 εκλέχθηκε βουλευτής στη Β' Αθηνών, τρίτος σε σταυρούς μέσα στο κόμμα του.

Πέθανε στις 26 Μαΐου του 2009 σε ηλικία 68 ετών, μετά από πολυετή μάχη με τον καρκίνο.

Το Insider αναδημοσιεύει ένα άρθρο του ιστορικού Βασίλη Παναγιωτόπουλου πουδημοσιεύτηκε στην Αυγή λίγες μέρες μετά τον θάνατο του Παπαγιαννάκη. 

Πολλά γράφτηκαν και πολλά ειπώθηκαν για τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη -όλα θετικά και, είμαι βέβαιος γι' αυτό όλα ειλικρινά. Ο αυστηρός χαρακτήρας, οι καμιά φορά απότομες αντιδράσεις του, δεν αναφέρθηκαν από κανένα, και νομίζω δικαιολογημένα: κανείς δεν αισθάνθηκε προσβεβλημένος από τον Παπαγιαννάκη, κανείς δεν βίωσε την απαξία και την απόρριψη, γιατί, δίπλα στην αυστηρότητα της συμπεριφοράς του, υπήρχε η φιλότητα, η ευμενής παραδοχή της διαφορετικής άποψης, η αντιπαράθεση μέσω επιχειρημάτων.

Γιατί πράγματι ο Μιχάλης ήταν ο μάγος των επιχειρημάτων. Η βαθιά και ολοκληρωμένη συγκρότησή του, το ευρύτατο φάσμα των ενδιαφερόντων του, η κοσμοπολίτικη παιδεία του, του εξασφάλιζαν ένα τεράστιο απόθεμα γνώσεων από τα πέρατα της γης και από το βάθος του χρόνου, που τον τροφοδοτούσαν με άριστα επιλεγμένες πληροφορίες που μέσα στη συνθετική τους σκέψη μετατρέπονταν σε πειστικά επιχειρήματα. Γιατί ο Παπαγιαννάκης ήθελε να είναι πειστικός. Ως βαθιά πολιτικό ον εγνώριζε καλά ότι οι ιδέες έχουν αξία όταν εγκαθίστανται στα μυαλά των ανθρώπων, όταν αναμοχλεύουν τις συνειδήσεις, όταν εκπολιτίζουν τους ανθρώπους. Άλλωστε αυτή δεν είναι η δικαίωση του πολιτικού;

Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης ήταν ένας βαθιά δημοκρατικός πολίτης και μέσα από αυτό το δίαυλο ήταν ένας αριστερός πολίτης. Και κάτι παραπάνω: ένας αριστερός διανοούμενος και ένας αριστερός άνθρωπος. Η πολιτική του ένταξη από τα νεανικά του χρόνια, αταλάντευτα, στον χώρο της αριστεράς ήταν μια ανυποχώρητη απόφαση που προσδιόρισε τελεσίδικα τη ζωή του, τη συμπεριφορά και το ήθος του. Από τις σπουδές και τις επαγγελματικές του επιδόσεις στην Ελλάδα και στη Γαλλία, η συμμετοχή του στον αντιδικτατορικό αγώνα, η παρουσία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αργότερα και τελευταία στο ελληνικό, ήταν μια σταθερή αριστερή παρουσία.

Από πολύ νωρίς οραματίστηκε μία Αριστερή Ευρώπη και όταν «ανακάλυψε» ότι το ΚΚΕ εσωτερικού (και οι κατόπιν μετεξελίξεις του) ήταν ένα φιλοευρωπαϊκό αριστερό κόμμα προσελκύστηκε από αυτό και συνεργάστηκε ως που έφτασε να ενταχθεί με ψυχή και με σώμα, ώς τις τελευταίες μέρες της ζωής του. Αυτός ο αριστερός χωρίς κομμουνιστικές περγαμηνές, με τα βαθιά αντισταλινικά αντανακλαστικά, που τον έβλεπαν οι κομμουνιστές όλων των αποχρώσεων με μισό μάτι, από τότε ώς χθες.

Αλλά τι είδους αριστερός ήταν ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης; Ήταν μαρξιστής, κομμουνιστής, ένα εξαπατημένος «λοιπός δημοκράτης», συνοδοιπόρος, κάτι άλλο; Συνοπτικά, και σαν βάση μιας προσεχούς συζήτησης, θα έλεγα ότι ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης ήταν ένας επιλεκτικός μαρξιστής που δεν δεσμευόταν από την εργαλειακότητα του κομμουνιστικού μανιφέστου ούτε από τις όποιες και όπου της γης εφαρμογές του. Βαθύς γνώστης της πολιτικής οικονομίας και του ευρύτερου επιστημονικού γνωστικού πεδίου που είχε συγκροτηθεί μα βάση το μαρξικό «Κεφάλαιο», ήταν ένας μελετητής που αγωνιζόταν να διευρύνει το αναλυτικό βεληνεκές αυτής της μαρξιστικά εμπλουτισμένης επιστήμης σε νέα σύγχρονα πεδία.

Ένα από αυτά για τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη ήταν η οικολογία. Έχω την αίσθηση ότι η οικολογία γι' αυτόν ήταν ένα νέο γνωστικό πεδίο θεματολογικής και μεθοδολογικής διεύρυνσης της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας και όχι μια νέα μορφή ζωοφιλίας ή μια άμυνα στο όχι και τόσο φανταστικό ενδεχόμενο καταστροφής του πλανήτη. Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης με την ισχυρή επιστημονική του συγκρότηση και την αρχέγονη ροπή κοινωνικής προσφοράς που τον χαρακτήριζε, ήταν ο άνθρωπος που μας ξαναθύμισε ότι μπορεί να υπάρχει και πολιτική και μια «άλλη πολιτική».