Μαζί. Τα φάγαμε;

Επί δεκαετίες παίρναμε - με νόμιμο και δημοκρατικό τρόπο - την απόφαση να ξοδεύουμε περισσότερα απ'όσα παράγουμε. Ήταν σίγουρα ανόητο. Αλλά παράνομο δεν ήταν. Ήταν σπατάλη. Αλλά όχι «φάγωμα». Ακόμη κι αν δεν είχε φαγωθεί παρανόμως ούτε cent, πάλι θα είχαμε χρεωκοπήσει το ίδιο ηχηρά. Όχι από διαφθορά· από ανοησία.

Το χθεσινό debate της iq2, με τον τίτλο «Μαζί τα φάγαμε» και - για να κάνει τα πράγματα ακόμα ...

χειρότερα - υπότιτλο «η ευθύνη στην δημοκρατία είναι συλλογική», έδωσε τη σωστή απάντηση στο λάθος ερώτημα. Ενδιαφέρον, αλλά αντιπαραγωγικό. Λίγο ενδιαφέρει αν τα φάγαμε μαζί, αφ'ης στιγμής αυτά που φαγώθηκαν ήταν πολύ λίγα μπροστά στο μέγεθος της καταστροφής. Και ως εκ τούτου, ακόμα λιγότερο ενδιαφέρει αν η ευθύνη για το φάγωμα είναι ή όχι συλλογική. Θα έπρεπε, επειγόντως, οι διοργανωτές να προγραμματίσουν νέο debate, με τον σωστό αυτήν την φορά τίτλο: «Μαζί τα σκορπίσαμε». Και υπότιτλο «η σπατάλη στην οικονομία είναι συλλογική».

Η παραπλάνηση ξεκίνησε πολύ πριν διατυπωθεί η γνωστή ρήση, ήδη από το ερώτημα στο οποίο αυτή προσπάθησε να απαντήσει: «πως τα φάγατε τόσα λεφτά;». Το ρήμα «τρώω», όταν συντάσσεται με χρηματοοικονομικό υποκείμενο και εκφέρεται με επιθετικό τόνο σε δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο, αναμφίβολα γίνεται συνώνυμο του «καταχρώμαι». Η πλειοψηφία των Ελλήνων, ενδεής μπροστά στο μέγεθος της ξαφνικής καταστροφής, δεν μπορούσε καν να διανοηθεί, παρά το ότι τα λεφτά υπήρχαν αλλά κάποιοι τα καταχράστηκαν. Είχε μάθει για δεκαετίες ολόκληρες ότι λεφτά υπήρχαν. Της το επιβεβαίωσαν άλλως τε και προεκλογικά. Για να λείψουν έτσι ξαφνικά, δεν μπορεί παρά κάποιος να τα έκλεψε. Με μίζες, προμήθειες, υπερτιμολογήσεις, διαπλοκή. Δεν μπορεί παρά να υπήρχαν ένοχοι, και έπρεπε να βρεθούν. Η αμήχανη απάντηση - «μαζί τα φάγαμε» - χρησιμοποιώντας το ίδιο γαστρονομικό ρήμα, δεν ήταν παρά παραδοχή της τέλεσης του αδικήματος με ταυτόχρονη προσπάθεια διάχυσης της συν-ενοχής. Ναι, τα λεφτά φαγώθηκαν. Αλλά με παράνομες προσλήψεις, πολιτικές χάρες, ανοχή της παραβατικότητας. Έτσι η ουσία χάθηκε πριν καν ξεκινήσει η συζήτηση.

Αυτή η ουσία είναι ότι τα λεφτά, στο συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος τους τουλάχιστον, δεν φαγώθηκαν. Σπαταλήθηκαν νομιμότατα. Σε χιλιάδες προσλήψεις που έγιναν στην πλειοψηφία τους διαφανώς και με ΑΣΕΠ. Σε άχρηστα έργα. Σε αυξήσεις μισθών που κατακτήθηκαν με νόμιμους συνδικαλιστικούς αγώνες ή κερδήθηκαν σε δικαστήρια. Σε γαλαντόμες κοινωνικές παροχές που ψηφίστηκαν με κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Σε νόμιμες επιχορηγήσεις του «απαραίτητου» κοινωνικού έργου πολυσχιδών φορέων και οργανισμών. Σε νοσοκομεία, πανεπιστήμια και σχολεία. Αν εξαιρέσει κανείς αυτά που όντως φαγώθηκαν, τα οποία είναι λογικά αδύνατο να εξηγήσουν παρά ένα πολύ μικρό ποσοστό του χρέους, όλα αυτά έγιναν νόμιμα, με πολιτικές που ψηφίστηκαν στην βουλή και επικροτήθηκαν στις κάλπες. Επί δεκαετίες παίρναμε - με νόμιμο και δημοκρατικό τρόπο - την απόφαση να ξοδεύουμε περισσότερα απ'όσα παράγουμε. Ήταν σίγουρα ανόητο. Αλλά παράνομο δεν ήταν. Ήταν σπατάλη. Αλλά όχι «φάγωμα». Ακόμη κι αν δεν είχε φαγωθεί παρανόμως ούτε cent, πάλι θα είχαμε χρεωκοπήσει το ίδιο ηχηρά. Όχι από διαφθορά· από ανοησία. 

Έτσι τελικά η ομάδα που τάχθηκε κατά της «θέσης», υπερίσχυσε στο θυμικό του κοινού, γιατί έδωσε την σωστή απάντηση στο λάθος ερώτημα. Φυσικά και δεν τα φάγαμε μαζί. Ούτε έφαγαν όλοι, ούτε όσοι έφαγαν, έφαγαν το ίδιο, ούτε βέβαια συμψηφίζεται ηθικά η μεγάλη παρανομία των λίγων με την μικρή παρανομία των πολλών (αν και συμψηφίζεται οικονομικά). Ούτε βέβαια υπάρχει συλλογική ευθύνη στην παρανομία. Αλλά ποιός είπε ότι χρεωκοπήσαμε από παρανομίες; Χρεωκοπήσαμε γιατί μαζί τα σπαταλήσαμε. Γιατί στην οικονομία, η σπατάλη είναι συλλογική. 

Γ.Φ.
http://gregoryfarmakis.posterous.com