Τι μπορεί και τι τελικά θα κάνει ο Ντράγκι για την ευρωπαϊκή οικονομία

Θα υιοθετηθούν μέτρα τύπου Fed για να ανακοπεί η ύφεση;

Η ευρωζώνη μπορεί να απέφυγε την διάλυση, αλλά η οικονομία της συρρικνώνεται με ανησυχητικό ρυθμό. Οι δείκτες ΡΜΙ έδειξαν ότι η δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα συρρικνώνεται με τον ταχύτερο ρυθμό από το χειρότερο σημείο της διεθνούς ύφεσης του 2009 μετά την Lehman Brothers.

Μια τέτοια δυσοίωνη διολίσθηση δημιουργεί το ερώτημα: Κατά πόσον, έχοντας ήδη σώσει το ευρώ, η ΕΚΤ θα υποχρεωθεί να αποτρέψει και την διολίσθηση τμημάτων της ευρωζώνης σε αποπληθωριστική δίνη; Και, αν ναι, πώς θα το καταφέρει;

Μια σημείωση που υπάρχει στο πρόγραμμα αγορών ομολόγων, το οποίο σχεδίασε ο διοικητής τηςΕΚΤ, Mάριο Ντράγκι, δείχνει ότι το διοικητικό συμβούλιο αναρωτιέται αυτά ακριβώς τα πράγματα, όπως τονίζεται σε άρθρο του Ράλφ Άτκινς στους Financial Times.

Όταν η ΕΚΤ παρενέβη στις αγορές ομολόγων, με τον τότε  διοικητή, Ζ. Κλ. Τρισέ, οι αγορές γίνονταν με «διακράτηση μέχρι την λήξη». Όμως οι αναγεννημένες απευθείας αγορές ομολόγων «outright monetary transactions» του κ. Ντράγκι, θα κρατούν τα ομόλογα σε ένα διαπραγματεύσιμο χαρτοφυλάκιο –θα πωλούνται δηλαδή και θα αγοράζονται. Με τέτοια μορφή, τα OMTs θα έχουν μεγαλύτερη ελαστικότητα, του τύπου της ποσοτικής χαλάρωσης «quantitative easing» της Federal Reserve.

Έτσι δημιουργείται η πιθανότητα να μορφοποιηθούν τα OMTs σε έναν μηχανισμό που θα προσφέρει ευρεία οικονομική στήριξη και δεν θα απομακρύνει απλώς τον κίνδυνο μιας καταστροφικής διάλυσης της ευρωζώνης.

Πολλοί θα πούνε «καιρός ήταν.» Η αμερικανική Fed διεξάγει ήδη τον τρίτο κύκλο Quantitative Easing ( τύπωμα χρήματος για την αγορά assets από τις εμπορικές τράπεζες ) και η οικονομία της ευρωζώνης δείχνει σε χειρότερη κατάσταση. Πέρα από τον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, ακόμη και η ΕΚΤ περιμένει ότι η οικονομία θα ανακάμψει «μόνο πολύ σταδιακά» και με κινδύνους επιδείνωσης.

Αλλά να μην περιμένουμε σύντομα κάποιου είδους QE από την ΕΚΤ. Αν μη τι άλλο, το πρόγραμμα OMT δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί: Η ενεργοποίηση θα εξαρτηθεί από το αν θα συμφωνήσει πρώτα η Ισπανία για το προαπαιτούμενο πρόγραμμα οικονομικών μεταρρυθμίσεων του κ. Ντράγκι με την ΕΕ και το ΔΝΤ.

Ακόμη κι όταν ξεκινήσουν οι αγορές ομολόγων, ο κ. Ντράγκι έχει ορκιστεί ότι θα στοχεύουν μόνο στην διασφάλιση της κατάλληλης «μετάδοσης» των αποφάσεών της για τα επιτόκια στην πραγματική οικονομία, χωρίς να φοβούνται οι επενδυτές τον κίνδυνο διάλυσης. Τα ποσά που θα δαπανηθούν θα «αποστειρώνονται» με απόσυρση των αντίστοιχων ποσών ρευστότητας από το τραπεζικό σύστημα.

Πάντως αν πετύχει το πρόγραμμα ΟΜΤ, θα έχει τονωτική επίδραση, μειώνοντας το κόστος δανεισμού σε χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση και βοηθώντας να αποκατασταθεί ο κερματισμός της ευρωζώνης, που έχει δημιουργήσει τρελές αποκλίσεις στις χρηματοοικονομικές συνθήκες ανάμεσα στον βορρά και τον νότο.

Αν χρειαστεί περαιτέρω χαλάρωση, η ΕΚΤ θα έχει ακόμη την δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τηνσυμβατική πιστωτική πολιτική. Το βασικό της επιτόκιο παραμένει στο 0,75%, οπότε υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω περικοπών.

Μεγάλη σημασία έχει το επιτόκιο που χρεώνεται στον μηχανισμό καταθέσεων, τον οποίο χρησιμοποιούν οι τράπεζες για να «παρκάρουν» κεφάλαια για ένα 24ωρο. Καθώς η ΕΚΤ έχει πλημμυρίσει το τραπεζικό σύστημα με ρευστότητα, ο μηχανισμός καταθέσεων δημιουργεί ένα «πάτωμα» στα επιτόκια της αγοράς. Τον Ιούλιο το επιτόκιο μειώθηκε στο μηδέν. Αλλά μπορεί να πιεστεί σε αρνητικές περιοχές (με την προϋπόθεση ότι μπορούν να αντεπεξέλθουν τα συστήματα των ηλεκτρονικών υπολογιστών.) Το επιχείρημα είναι ότι το κόστος της κατάθεσης θα ενθαρρύνει περισσότερο δανεισμό στην πραγματική οικονομία.

Και πάλι, τα περιθώρια μειώσεων επιτοκίων είναι περιορισμένα. Τα αρνητικά επιτόκια πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να περάσουν στα νοικοκυριά ή τις επιχειρήσεις από τις τράπεζες. Πέρα από αυτό, η ΕΚΤ θα μπορούσε να δοκιμάσει τις δεσμεύσεις τύπου Fed, δηλαδή να δεσμευθεί ότι θα κρατήσει τα επιτόκια χαμηλά για μακρά περίοδο, με την ελπίδα ότι θα ενθαρρύνει τον δανεισμό. Κάτι τέτοιο θα ερχόταν όμως σε αντίθεση με την παράδοση «ποτέ δεν δεσμευόμαστε» που έχει κληροδοτήσει η γερμανική Bundesbank.

Οπότε τι θα γίνει τότε, αν η οικονομία επιδεινωθεί περαιτέρω; Ο κ. Ντράγκι δεν έχει αποκλείσει τα QE αλλά δεν τα έχει αναφέρει κιόλας ως πιθανά. Και αυτό είναι σοφό από μέρους του. Δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα μπορούσε να αποδώσει ένα τέτοιο πρόγραμμα στην ευρωζώνη. Θα πρέπει να γιατρευτεί πρώτα ο οικονομικός κερματισμός της και να ξεπεραστούν πολιτικά εμπόδια.

Οι αγορές κρατικών ομολόγων θα πρέπει να είναι αναλογικές με το μέγεθος των μελών της ευρωζώνης. Άρα θα αγοραστούν περισσότερα γερμανικά ομόλογα από όλα τα άλλα –και οι Γερμανοί ήδη εκνευρίζονται με την προοπτική αγορών μέσω του ΟΜΤ. Οι αγορές εταιρικών ομολόγων θα ήταν εξίσου δύστροπες: Φανταστείτε τον καβγά που θα γινόταν αν η ΕΚΤ αγόραζε Fiat αλλά όχι Daimler ή Peugeot.

Η Fed πολεμά την ανεργία, αγοράζοντας κάθε μήνα χρεόγραφα με στεγαστικό αντίκρισμα ύψους 40 δισ. δολ. Αλλά δεν υπάρχει συγκρίσιμη αγορά στην ευρωζώνη.

Μια επιλογή θα ήταν να αντιγράψει το πρόγραμμα «χρηματοδότηση για δανεισμό» της Bank of England, που προσφέρει στις τράπεζες φθηνή πίστωση για να δανείζουν με τη σειρά τους καταναλωτές κι επιχειρήσεις, προσαρμόζοντάς το ίσως στα μέτρα κάθε κράτους μέλους. Πάντως αυτό το σχέδιο δεν έχει ακόμη καταφέρει να κάνει την διαφορά στην βρετανική οικονομία.

Πηγή: voria.gr