Περι ρατσισμού ο λόγος

του Γρηγόρη Λεβεντόπουλου

Το ανθρώπινο είδος κυοφορεί ένα πρωτόγονο γονίδιο το οποίο μεταφράζεται ως ανάγκη του ατόμου να αφομοιωθεί από τη μάζα, να ενταχθεί στο σύνολο, να ακουστεί μέσα από αυτό, να ταυτιστεί μαζί του και να λειτουργήσει σε οργανωμένο σχηματισμό.

Ωστόσο, κάτι τέτοιο φέρει διττό κίνδυνο. Είτε την απόρριψη του ιδίου που ως δράση με τη σειρά της θα προκαλέσει αντίδραση, είτε την άμεση χειραγώγηση και παράδοσή του άνευ όρων με τη μορφή σύγχρονων τελετουργικών διαδικασιών μέσω των οποίων αξιολογείται κατα πόσο προθυμοποιείται να εισχωρήσει στην αγέλη.

Στο σημείο αυτό οι κίνδυνοι αναπαράγονται στα πρότυπα αμοιβαδικής διχοτόμησης με αποτέλεσμα τη δημιουργία περιθωριοποιημένων κοινωνικών ομάδων, αντισυνταγματικών πολιτικών μορφωμάτων που επιδίδονται με λύσσα σε έναν πόλεμο χωρίς γιατί, με κωδική ονομασία "ρατσισμός" .

Από τη μια οι "απροσάρμοστοι" που δε δέχονται να παίξουν με τους όρους του ευρύτερου κοινωνικού πλαισίου, το παιχνίδι των "πρέπει" λόγω ιδεολογικών-πολιτισμικών-θρησκευτικών διαφοροποιήσεων κι από την άλλη κομματικοί μηχανισμοί που συσπειρώνουν την αντίπαλη πλευρά λειτουργώντας αυθαίρετα ως ελεγκτικοί φορείς, στο όνομα μιας νομιμότητας την οποία οι ίδιοι καταπατούν, κι επιβάλλουν το "ορθόν" με πρόσχημα την αυτοδικία της οποίας τα όρια εχουν καταπατηθεί επανειλημμένα.

Στο πρότυπο μίας άρτια οργανωμένης κοινωνίας ωστόσο ο νόμος δεν εχει ανάγκη καμία επιβολή αλλά υιοθετείται συνειδητά. Κι αν η συνειδητή συμμόρφωση ακούγεται ουτοπική, πλατωνική κι άκρως ιδανική για να είναι αληθινή, δε μπορούμε παρά να εναποθέσουμε τις όποιες ελπίδες μας στο "greek φιλότιμο" για το οποίο είμαστε εθνικά υπερήφανοι.

Η απόρριψη της διαφορετικότητας αναμφισβήτητα αποτελεί το εύκολο μονοπάτι, η φαινομενικά λιγότερο επώδυνη λύση η οποία όμως μακροπρόθεσμα μετεξελίσσεται σε ενοχλητική παρανυχίδα που μολύνει σταδιακά και διαταράσσει την αρμονία της τυπικά πολιτισμένης κοινωνίας του 21ου αιώνα.

Έτσι ο μαύρος καταλήγει να γίνεται παράσιτο, ο ομοφιλόφυλος πρότυπο απειλή για τα παιδιά μας, ο Σαλονικιός Βούλγαρος, ο αριστερός κουκολοφόρος βιτρινοθράυστης, ο άνθρωπος που τρέφει ειλικρινή αγάπη για τη χώρα του φασίστας, ο μουσουλμάνος ταλιμπάν και κατ' αυτόν τον τρόπο η λογική πάει περίπατο.

Το έτερο δύσβατο μονοπάτι είναι να συλλογιστεί ο καθένας, ατομικά σε πρώτο βαθμό και συλλογικά σε δεύτερο -γιατί αυτό που εκλείπει στις μέρες μας είναι το ιδιωτικό χρώμα στη σκέψη και το λόγο, από γενικεύσεις και λογικές πόλωσης έχουμε χορτάσει- ποιές είναι η δικές μας ευθύνες γι αυτήν την κατάσταση.

Και γιατί να "βιάζει" τον αμφιβληστροειδή μας το διαφορετικό χρώμα του δέρματος και δεν αισθανόμαστε προσβεβλημένοι νοητικά ή αισθητικά από τον ξανθό γείτονα με τη χρυσή ρόλεξ καδένα που στολίζει το χοντρό καρπό του την οποία απέκτησε φοροδιαφεύγοντας;

Το πραγματικό δυστύχημα είναι πως μέσα σε αυτήν την άκριτη γενικευμένη απόρριψη του διαφορετικού, των απορριμάτων, πολλές φορές αποσύρονται και διαμάντια εν αγνοία μας.

Η αναζήτηση πράξεων ηρωισμού και υπερασπιστών των αδυνάτων δεν είναι το ζητούμενο. Η διαμόρφωση υγειούς συνείδησης γύρω από το θέμα του ρατσισμού όμως είναι. Κι όσος σκοταδισμός κι αν επικρατεί, όσο μηδενιστική κι αν είναι η προσέγγιση ορισμένων αφού είδε αυτός την ελπίδα, σίγουρα κάπου εκεί μακριά θα υπάρχει...

"Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά." (Οδυσσέας Ελύτης)