Από το Αουσβιτς στην Αργεντινή

Οδιαβόητος γιατρός ναζί Γιόζεφ Μένγκελε δεν θέλει ιδιαίτερες συστάσεις. Ηταν ο αρχίατρος στο Αουσβιτς και έκανε πειράματα σε εβραίους -κυρίως σε παιδιά και ιδιαίτερα σε δίδυμα. Πειραματίστηκε σε πάνω από 1.000 ζευγάρια δίδυμων παιδιών, από τα οποία επέζησαν λιγότερα από 200. Προσπαθούσε να αλλάξει το χρώμα των ματιών τους ώστε να τους κάνει Αριους, τα έραβε για να τα κάνει σιαμαία, έκοβε τα γεννητικά τους όργανα, προσπαθούσε να γονιμοποιήσει γυναίκες με σπέρμα ποντικών. Και άλλα τέτοια.

Κι όμως, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των θυμάτων του, ήταν μειλίχιος και ευγενικότατος.

Αυτόν τον καιρό ο Μένγκελε έχει την τιμητική του. Και δεν αναφερόμαστε μόνο στην παράσταση «Μένγκελε» στο Faust σε σκηνοθεσία Θανάση Τριαρίδη. Η πολυβραβευμένη ταινία «Ο Γερμανός γιατρός» της Λουσία Πουέντσο από την Αργεντινή, που υπήρξε και η επίσημη πρόταση της χώρας για το Οσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά σινεμά στις 27/3.

Θα μου πείτε, τι σχέση έχει η Αργεντινή με τον Μένγκελε. Και όμως έχει. Η ταινία ακολουθεί τον Μένγκελε (Αλέξ Μπρεντεμιούλ), πολλά χρόνια μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στις αρχές του '60. Τότε που, με το προσωπείο ενός καλοκάγαθου και ειλικρινούς επιστήμονα, ταξιδεύει στην Παταγονία της Αργεντινής. Αποκρύπτοντας επιτυχώς το σκοτάδι και τα αληθινά του κίνητρα, θα συναντήσει στη μέση του πουθενά μια ντόπια οικογένεια κοντά σ' ένα βενζινάδικο και θα τους ζητήσει να τον μεταφέρουν μέσα στην έρημο προς το Μπαρίλος. Φυσικά, αγνοούν την πραγματική ταυτότητά του. Η αγνότητα όλων των μελών της οικογένειας (ένας μπαμπάς, μία μαμά έγκυος σε δίδυμα, τρία παιδιά εκ των οποίων μία δωδεκάχρονη με περιορισμένη ανάπτυξη), τους καθιστά το ιδανικό πειραματόζωο για τη συνέχιση του «επιστημονικού» έργου του γιατρού. Το πάθος του να οδηγήσει το ανθρώπινο είδος στη γενετική τελειότητα θα τον ωθήσει σε ένα ακόμα πείραμα. Αυτή τη φορά όμως όχι με την ασφάλεια που του προσέφερε το Γ' Ράιχ...

Οπως σημειώνει η σκηνοθέτρια, «τα χρόνια που ο Μένγκελε έμεινε στο Μπαριλότσε αποτελούν την πιο μυστηριώδη περίοδο της ζωής του στη Λατινική Αμερική. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι εργάστηκε ως κτηνίατρος ενώ ταυτόχρονα συνέχισε τις έρευνές του με μεγάλη μυστικότητα αγοράζοντας αίμα από έγκυες γυναίκες».

Εγραφε το σενάριο του «Γερμανού γιατρού» σχεδόν έναν χρόνο. «Προσπαθούσα να βρω τους λόγους που η κυβέρνηση της Αργεντινής άνοιξε έτσι απλά τις πόρτες στους ναζί και έφτασε στο σημείο να επιτρέπει με νόμο να χρησιμοποιούν τα πραγματικά τους ονόματα. Γιατί εκατοντάδες οικογένειες έγιναν συνένοχες στα εγκλήματα αυτών των ανθρώπων; Αυτές οι ερωτήσεις, σε συνδυασμό με τη σκέψη ότι μια οικογένεια μπορεί να έζησε με έναν από τους μεγαλύτερους εγκληματίες όλων των εποχών, ήταν τα στοιχεία που διαμόρφωσαν το σενάριο της ταινίας». Το φιλμ δεν αποτελεί μια δαιμονοποίηση του Μένγκελε, αλλά μια προσπάθεια να εντοπίσει τα βαθύτερα κίνητρά του που φαίνεται πως, υπό το πρίσμα του διεστραμμένου μυαλού του, ήταν το γενικότερο καλό -όπως ο ίδιος τουλάχιστον το εννοούσε...

Ο Μένγκελε, στο Αουσβιτς, ήταν υπεύθυνος για έναν μεγάλο αριθμό θανάτων παιδιών μέσω ενέσεων, πυροβολισμών, ξυλοδαρμών, πειραμάτων και βέβαια στους θαλάμους αερίων. Και να σκεφτεί κανείς πως τους είχε δημιουργήσει παιδότοπους, όπου τα επισκεπτόταν συχνά με ζαχαρωτά ώστε να τον συμπαθήσουν...

Λίγο πριν απ' το τέλος του πολέμου, ο Μένγκελε δραπέτευσε μαζί με άλλους γιατρούς, αλλά τον Ιούνιο του 1945 συνελήφθη από Αμερικανούς. Λόγω όμως κακής οργάνωσης και επειδή δεν έφερε το χαρακτηριστικό τατουάζ των SS, αφέθηκε ελεύθερος. (!) Απέκτησε πλαστά έγγραφα, βρήκε δουλειά σαν αγρότης και αργότερα διέφυγε στην Αργεντινή, όπου έκανε διάφορα επαγγέλματα όπως επιπλοποιός και πωλητής. Επανασυνδέθηκε με τη χήρα κουνιάδα του την οποία και παντρεύτηκε, αλλά αργότερα έφυγε για την Παραγουάη κι ύστερα για τη Βενεζουέλα. Αλλαξε το όνομά του ουκ ολίγες φορές. Οι Σύμμαχοι κατά τη διάρκεια της Δίκης της Νιρεμβέργης ήταν πεπεισμένοι πως ήταν νεκρός. Πέθανε, στ' αλήθεια, τον Φεβρουάριο του 1979, όταν έπαθε εγκεφαλικό καθώς κολυμπούσε. Πνίγηκε. Θάφτηκε με το όνομα Βόλφγκανγκ Γκέρχαρντ.

ΕΥΑΝΝΑ ΒΕΝΑΡΔΟΥ

www.enet.gr